سردرد یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است که به خصوص در طول سه ماهه اول شیوع بیشتری دارد. چنانچه پیش از بارداریتان سابقه ابتلا به سردرد های مکرر داشته اید احتمالا بارداری موجب تشدید این عارضه خواهد شد. محققان نیز هنوز به درستی به عامل اصلی بروز سردردهای دوران بارداری پی نبرده اند. ولی با این حال تغییرات گسترده هورمونی بدن و هم چنین نوسانات گردش خون در ایجاد این عارضه بی تاثیر نبوده و احتمالا سهم عمده ای در بروز آن بر عهده دارند.
این سردردها ممکن است فقط قسمت خاصی از سر و یا بخش های بیشتری از آن را درگیر کنند. این درد ممکن است به حالت کوبنده و ضربانی و یا به صورت پراکنده ظاهر شود. سردرد بارداری معمولا با علائم دیگری همراه نیست.
البته میگرن پدیده متفاوتی است که به گفته محققان به دنبال نقص عملکرد عروق خونی مغز ایجاد می شود. سردردهای میگرنی همراه با حالت تهوع بوده و عوامل مختلفی مثل نور، سر و صدا و بو می توانند موجب تحریک و یا تشدید درد آن شوند. اگر پیش از بارداری هر بار با شروع سیکل ماهانه خود دچار سردردهای میگرنی می شدید احتمالا در دوران بارداری تان شدت و دفعات این درد کاهش خواهد یافت. ولی متاسفانه پس از زایمان و با شروع دوباره سیکل های ماهانه شدت دردهای میگرنی نیز مجددا به روال سابق باز خواهد گشت.
آیا ممکن است سردردهای این دوران منشایی غیر از تغییرات هورمونی داشته باشند؟
سردردهای دوران بارداری معمولا فقط به دلیل تغییرات هورمونی بدن ایجاد می شوند. ولی با توجه به سبک زندگی هر شخص موارد دیگری نیز می توانند در ایجاد این عارضه دخیل باشند، از جمله:
- کاهش یا قطع مصرف کافئین
- خستگی
- استرس که از عوامل ایجاد سردردهای تنشی محسوب می شود
- اوقات فراغت از کار پس از یک دوره استرس و فشار کاری شدید (بخصوص ایام آخر هفته یا تعطیلات)
- کاهش قند خون به دلیل گرسنگی یا حذف یکی از وعده های غذایی
- مصرف یک ماده غذایی خاص که تنها چند ساعت پس از مصرف می تواند موجب تحریک و تشدید دردهای میگرنی شود.
- انجام فعالیت های بدنی بسیار شدید که پیش از این عادت به انجام آن نداشته اید.
- خوابیدن زیاد و یا برعکس کمبود خواب
برای تسکین سردرد چه باید کرد؟
چنانچه برای تسکین سردرد خود قصد استفاده از درمان های دارویی را دارید پاراستامول جزء معدود قرص های مسکنی است که استفاده از آن در دوران بارداری ایمن و بی خطر است. البته توجه داشته باشید که دارو را بر اساس دستورالعمل درج شده بر روی بسته بندی مصرف کرده و در صورت هر گونه تردید با دکتر داروساز و یا پزشک متخصص خود در این باره مشورت کنید. بدون نظر پزشک متخصص از هیچ دارویی به صورت متناوب و به مدت چند روز متوالی استفاده نکنید؛ حتی داروی مجاز پاراستامول!
هم چنین برای تسکین سردرد خود می توانید:
- در مکانی آرام نشسته و به استراحت بپردازید و یا در صورت نیاز دراز کشیده و کمی بخوابید.
- حوله ای را با آب گرم خیس کرده و به عنوان کمپرس گرم بر روی چشم ها و بینی خود قرار دهید. چنانچه احساس بهبودی یا تغییری در کاهش درد حاصل نشد حوله را با آب سرد خیس کرده و آن را در قسمت پایین گردن خود قرار دهید. کمپرس گرم در کاهش سردردهای سینوسی و کمپرس سرد در رفع سردردهای تنشی موثر است.
- از یکی از اطرافیان خود بخواهید که گردن و شانه هایتان را ماساژ بدهد.
چگونه می توان از بروز سردرد پیشگیری کرد؟
چنانچه موفق به شناسایی عامل ایجاد سردرد یا میگرن خود نشده اید سعی کنید شیوه زندگی خود را به دقت از نظر گذرانده و ببینید چه عواملی ممکن است در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند. به محض یافتن علت می توانید از عامل تحریک کننده درد اجتناب کنید. برای انجام این کار از یک دفترچه یادداشت استفاده کرده و عادات روزانه و جنبه های مختلف مربوط به سردردهای عادی یا میگرنی خود را در آن یادداشت کنید. این اطلاعات در یافتن عامل اصلی بروز درد کمک فراوانی به شما می کنند.
نکاتی که هر روز باید یادداشت شوند عبارتند از:
- زمان شروع درد
- شدت، محل دقیق درد، و طول مدت آن
- مواد غذایی میل شده در طول روز و زمان صرف آنها
- شدت فعالیت های روزانه
- داشتن احساس استرس یا آرامش
- مجموع ساعات خواب شبانه
- داروهای مصرف شده در طول روز
به این ترتیب تقریبا پس از گذشت یک هفته به شناختی کلی از وضعیت سردردهای خود دست یافته و احتمالا عامل اصلی ایجاد آن را شناسایی خواهید کرد. چنانچه عامل خاصی موجب بروز این سردردها شده است سعی کنید با به کارگیری روش هایی مناسب از مواجهه با این عوامل خودداری کنید. راه حل های زیر بسته به علت بروز سردرد می توانند در رفع یا کاهش درد موثر باشند:
- زمانی را صرف خواب و استراحت خود کنید. برای این منظور سعی کنید در محل کار خود در ساعات صرف غذا کمی به استراحت پرداخته و در صورت امکان پاهایتان را قدری بالاتر از بدن قرار دهید. در داخل خانه زمان کمتری را صرف پرداختن به امور جاری منزل کنید. تکنیک های تن آرامی مثل یوگا و مدیتیشن نیز در پیشگیری از سردرد بسیار موثرند.
- سعی کنید از یک الگوی خواب منظم پیروی کنید. کمبود خواب یا حتی گاهی نیم ساعت خوابیدن بیش از عادت معمول می تواند منجر به بروز میگرن یا سردرد شود. در صورتی که از مشکل بی خوابی رنج می برید به دنبال راه حل هایی طبیعی برای رفع آن باشید.
- اگر علت ایجاد سردردهایتان فشارهای عضلانی و یا قرار گرفتن بدن در وضعیت های نامناسب باشد، می توانید با یک فیزیوتراپ مشورت کنید. او با استفاده از ماساژ و تکنینک های مخصوص در رفع مشکل به شما کمک خواهد کرد. علاوه بر آن می تواند در کنار آن حرکاتی را برای انجام دادن در منزل به شما آموزش دهد.
- برای پیشگیری از افت قند خون غذای خود را در وعده های بیشتر و حجم کمتر میل کرده و از حذف یابی نظمی در مصرف وعده های غذایی پرهیز کنید.
- چنانچه مصرف ماده غذایی خاصی را موجب بروز سردردهای میگرنی خود می دانید سعی کنید به مدت دو هفته از مصرف آن خودداری کرده و میزان تاثیر آن را در بهبودی خود بسنجید. پس از گذشت این مدت مجددا مصرف این ماده غذایی را شروع کرده و دقت کنید که آیا مصرف دوباره آن موجب بروز سردردتان خواهد شد یا خیر.
- روزانه به طور مرتب ورزش کنید ولی در صورت نداشتن عادت در انجام این کار افراط نکنید. برخورداری از تناسب اندام می تواند از شدت سردردهایتان بکاهد. انجام ورزش های سبک روزانه موجب حفظ تعادل در سطح قند خون و بهبود عملکرد تنفسی شما خواهد شد. تولید هورمون اندورفین در بدن و ایجاد احساس شادمانی نیز از دیگر مزایای پرداختن به ورزش در دوران بارداری است.
- از تکنیک های طب سوزنی استفاده کنید. استفاده از روش های طب سوزنی در دوران بارداری ایمن و بی خطر بوده و در کاهش و تسکین سردرد بسیار موثر است. هم چنین می توانید از پزشک یا مامای خود تقاضا کنید که یک پزشک طب سوزنی متخصص در امور بارداری را به شما معرفی کند.
آیا دنبال کردن درمان های دارویی میگرن در دوران بارداری بی خطر است؟
بهتر است مصرف این داروها در دوران بارداری محدود شود. اگر برای رفع میگرن خود درمان های دارویی را دنبال می کنید پیش از ادامه مصرف آن در دوران بارداری حتما با پزشک خود مشورت کنید.
آیا سردرد می تواند نشان دهنده وجود یک مشکل جدی برای مادر و جنین باشد؟
بله، در حقیقت گاهی هم ممکن است سردرد نشان دهنده وجود یک مشکل جدی باشد. بنابراین در صورت داشتن هر یک از علائم زیر همراه با سردرد بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید:
- اختلالات بینایی، تاری دید و حالت مگس پران در چشم
- درد در قسمت بالای شکم
- استفراغ و حالت تهوع
- ورم ناگهانی صورت، دست ها و پاها
این علائم می توانند نشان دهنده پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی باشند که در این دوران برخی از خانم های باردار را در بر می گیرد. فشار خون بالا از مهم ترین علائم پره اکلامپسی محسوب می شود که همراه بودن آن با علائم فوق احتمال وجود این عارضه را افزایش می دهد. بنابراین در صورت مشاهده هر یک از علائم بالا بلافاصله با پزشک مامای خود مشورت کنید.
آیا ممکن است مشکل سردرد در تمام طول بارداری ادامه پیدا کند؟
احتمالا خیر. سردردهای دوران بارداری در اغلب خانم ها با پشت سر گذاشتن سه ماهه دوم بارداری کاهش . یافته و یا کاملا از میان می روند. زیرا هورمون های بارداری که عامل اصلی این سردردها به شمار می روند در طول این مدت تثبیت شده و بدن به تدریج با این تغییرات خو می گیرد. بنابراین این اطمینان به شما داده می شود که سردردهای دوران بارداری با وجود آزار دهنده بودن اغلب موقتی و زودگذرند. سعی کنید با دیگر مادران باردار در رابطه با نگرانی ها و دغدغه های ذهنی دوران بارداری خود صحبت کرده و تجاربتان را در این خصوص با یکدیگر به اشتراک بگذارید.
پرسش:
در هفته ی بیست و هشتم بارداری هستم و میگرن دارم. چون خیلی استرس دارم، میگرن من بدتر می شود.
پاسخ "تینا اوت"، نرس ماما: اگر دچار سردرد یا میگرن هستید، از پزشک بخواهید که فشار خونتان را بررسی کند. می دانید که استرس، بزرگترین آغازگر است. یادتان باشد که فرزندتان احساسات شما را حس می کند. توصیه می کنم در جست و جوی مسبب استرس باشید و در زندگی خود تغییراتی بدهید. گرچه هورمون ها در سردرد نقش دارند، ولی آنها تنها مقصر نیستند. برخی مربوط به خوراکی هاست، اما اکثرا به استرس مربوط می شوند. ممکن است محیط خانه یا کار شما باعث پریشانی یا مشکلات جسمی مثل درد شانه یا فشار بر پشت شود. حالت نادرست بدن نیز عاملی دیگر است.
فشار بر چشم و گوش (صداهای بلند یا مدام)
نیز باعث سردرد می شوند، همین طور کمبود خواب یا نگرانی پیاپی
ورزش
ماهیچه ها را نیرومند و حالت نادرست بدن را تصحیح کنید.
- روش های آرامش بخش را تمرین کنید.
تشک خود را بررسی کنید.
آیا بسیار نرم یا سفت است؟ آیا بالش به اندازه ی کافی بالا قرار دارد که از گردن به درستی حمایت کند؟
- وقتی رانندگی می کنید، بالش کوچکی را در گودی کمر قرار دهید و شانه هایتان را زیاد به سمت پایین یا بالا متمایل نکنید.
- آرواره ها را قفل نکنید. این عمل باعث تنش زیادی در صورت و گردن می شود. ماساژ
برای التیام تنش مناسب است.
حمام گرم (نه داغ)
اندکی روغن رایحه درمانی شاید سردرد را بهبود بخشد.
برای مبتلایان به میگرن:
- گذاشتن کیسه ی یخ روی سر و گردن به بهبود اوضاع کمک می کند.
- پا را در آب گرم بگذارید تا خون به سمت پا کشیده شود.
- از استرس، شب نشینی های طولانی، نورهای چشمک زن و صداهای بلند پرهیز کنید.
- هیچ یک از وعده های غذایی را از دست ندهید.
- از خوراکی های آغازگر سردرد دوری کنید، مثل پنیر (و هر غذایی حاوی تیرامین)، شکلات، کافئین و شیرین کننده های مصنوعی.
- مصرف کلسیم خود را افزایش دهید. جز التيام سردرد، این کار فواید بسیاری دیگری نیز دارد.
منبع: نی نی پلاس
نظرت چیه؟